November

November vind ik de moeilijkste maand van het jaar – het is de maand voor december, de donkere, maar vrolijke maand door de feestdagen, maar het is ook de maand na oktober, de maand van najaarszon en twijfelweer.

Gisteren regende het, net als in het gedicht van Bloem:

Het regent en het is november:
Weer keert het najaar en belaagt
Het hart, dat droef, maar steeds gewender,
Zijn heimelijke pijnen draagt. 

Niet bepaald regels om opgewekt van te raken, maar dat hoeft ook niet. Deze maand leent zich niet voor goedgemutste poëzie, want ik moet ook meteen denken aan Wigman:

November. 
Roken en de dag doorkomen,
niemand die je mist. Het jaar wordt oud
en ruikt naar doorgeroest verdriet.

Het jaar is inderdaad oud geworden, bijna voorbij, maar nog niet helemaal. Een hiaatmaand, dat zou november misschien het beste omschrijven – terugkijken doen we nog niet, daar is oudejaarsdag voor, en vooruitkijken naar een nieuw jaar is ook nog iets te voorbarig. Wat dan overblijft: dit moment, deze dag, het nu.

Maar dan rijst bij mij de vraag: hoe denk je aan nu? Mijn agenda dwingt me praktisch dagelijks om vooruit te kijken, dat kan ik best. Terugkijken ook, dat doe ik bijna ieder moment van de dag: terugkijken op mooie momenten, terugkijken op oude geliefdes, terugkijken op moeilijke dingen die achter de rug zijn. Een koud kunstje. Maar het nu, vandaag, wat moet ik ermee?

Het is een vreemde paradox: moeite hebben met de dag, maar wanneer diezelfde dag voor of achter je ligt ineens goed weten wat je er mee moet. Niemand leert ons eigenlijk hoe we in het moment moeten leven, alles is ingesteld op dingen die nog komen, of dingen die geweest zijn. Ik heb in ieder geval nooit goed geleerd hoe ik de dag de dag moet laten. Zelfs vandaag denk ik aan morgen, aan gisteren, maar niet aan dit moment, dat overigens ook weer voorbij is als ik er aan denk.

Een moeilijke maand dus, november. Misschien ook wel een kans: een maand lang uitstel vragen voor het leven – er gebeurt niet veel deze maand, het is een stilte voor de decemberstorm en een uitloop van de nazomer. Benut die betekenisloze rust, deze anonieme maand.

Het is inmiddels opgehouden met regenen – deze dag had net zo goed een dag in maart kunnen zijn, een mindere zomerdag, of een opgewekte januarimiddag, denk ik, als ik naar buiten kijk. Dat is het: november is gezichtsloos, leeg, en kan daardoor alle gedaantes aannemen. Niet altijd regen in november dus, en: een leegte is een kans om te vullen. Nu dat hart nog.