Vos en wij verschillen niet zoveel van elkaar. Hij is wreed, hebzuchtig en vals. Ontziet niemand. In een kwistige bui wijst hij zijn mededieren op hun tekortkomingen – en daarmee op die van hem zelf. Dan is hij genereus, vrijgevig, soms mild. Een schoolvoorbeeld ter lering en vermaak. Van klein bedrog tot maatschappelijke hekel; hij belichaamt het allemaal.
Waar Vos eerder werd gezien als hoofdpersonage in een fabel, is zijn verhaal inmiddels betiteld als een zogeheten epos. Verschil: Vos’ verhaal is niet enkel een les in goed en kwaad, maar zelfs dat van een held die bezongen mag worden. Nog meer dan in de vorm van het heldendicht past Vos in de mal van antropomorfisme; hij en zijn mededieren worden gebrekkige karaktertrekken toegedicht, en vervolgens hiernaar beoordeeld. Een onuitputtelijke zelfvervullende praktijk, die ons meer leert over auteur en aanschouwer dan over Vos.
Vos en wij verschillen niet zoveel van elkaar. Ook wij worden kwalijke eigenschappen toegedicht, daarnaar behandeld of tot schandpaal veroordeeld. Ook wij dichten toe, behandelen, veroordelen. Ook wij bezingen, en worden bezongen. Hier, in dit hol, bespreek ik vanaf heden in het oog gesprongen vossendaden en heldendichten, verheerlijkingen en andere hoffelijkheden. Altijd kwistig, soms mild.
—
Reinaert de Vos, ook wel Van den Vos Reynaerde (ca. 1257-1271), is een satirisch dierenverhaal waarin de middeleeuwse maatschappij een spiegel voorgehouden krijgt. Voor meer context over het verhaal, zie: https://www.literatuurgeschiedenis.org/teksten/van-den-vos-reynaerde.
Valerie Vocking (1997) behaalde haar bachelor kunstgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Gedurende deze tijd was zij hoofdredacteur van tijdschrift Article, en schreef ze voor verschillende online platforms. Vanaf heden volgt ze de opleiding Journalistiek in Leiden. Afwisselend met Twan Vet zal om de week haar column in het Vossenhol verschijnen.